Vài suy nghĩ nhỏ về phát triển kinh tế

Mùa hè đỏ lửa năm 2002 tôi đã sống gần 1 tháng ở vùng miền cao giáp ranh giữa huyện Mỹ Đức – Hà Tây (xã An Phú) và tỉnh Hòa Bình, nơi phần đông dân cư là đồng bào dân tộc Mường, và cũng là địa phương có thu nhập bình quân thuộc loại thấp nhất cả nước, khoảng trên dưới 1 triệu đồng/người/năm (theo số liệu bác Bí thư xã ủy cung cấp). Thật trớ trêu khi tên xã lại trái ngược với sự cùng khổ của người dân nơi đây. Cứ nghĩ đến con số đó tôi lại thấy thật băn khoăn vì chính mình đã từng có nhiều bữa ăn uống có hóa đơn trên đầu người lớn hơn con số đó. Nhà tôi ở nhờ lại nằm ở thôn Bơ Môi thuộc loại nghèo nhất của xã. Một tháng sống trên vùng rừng thiêng nước độc này là một trong những quãng thời gian có ý nghĩa nhất đối với tôi khi tôi ở tuổi 20. Có ý nghĩa không phải vì tôi đã tận mắt nhìn thấy món lá ngón, và không phải cứ ăn lá ngón không là có thể tự kết liễu cuộc đời được, mà phải có chút rượu đưa đẩy. Rượu và lá ngón kết hợp với nhau sẽ xé tan ruột, gây mất máu trầm trọng, dẫn đến tử vong. Cũng không phải là do tôi đã biết được con gái Mường sử dụng bùa ngải để chài người mình yêu làm cho anh ta trở nên lú lẫn không còn tỉnh táo mà cứ lao vào cô ta như con thiêu thân trước ánh đèn. Càng không phải là những truyền thuyết và sự thật liên quan đến những ông thầy mo, thầy cúng. Chúng tôi đã góp phần nhỏ bé mang đến cho em nhỏ nơi đây những điều hoàn toàn mới mẻ với các em, dù thật bình thường đối với trẻ em thành thị. Chúng tôi đã cùng thanh niên xã cải tạo một số cơ sở hạ tầng như mương, điện, sửa sang nhà văn hóa,..., hướng dẫn bà con một số kiến thức nông nghiệp mà chúng tôi cũng chỉ vừa mới được đọc qua sách. Chúng tôi đã trao đổi với bà con xem nên làm gì để thoát nghèo, nên trồng cây gì, nuôi con gì phù hợp với thổ nhưỡng ở đây để có thể bán được ra thành phố, cách vay vốn ngân hàng, cách tính toán giá thành, chi phí, lợi nhuận, ... sao cho có hiệu quả. Thật ra, những việc chúng tôi làm hoàn toàn chỉ là cưỡi ngựa xem hoa, không thay đổi được gì nhiều cuộc sống của bà con nhưng ngược lại, chúng tôi đã học được rất nhiều điều mà không một trường Đại học nào của Việt Nam dạy.

Hì hì, tự dưng chợt nhớ đến một thời tuổi trẻ đầy nhiệt huyết đó nên tôi thử google search xem nơi mình đã từng trải nghiệm có hiện diện trên mạng lưới điện tử toàn cầu không thì thấy ấm lòng khi thấy 1 bài báo đăng trên website của Ủy Ban Dân Tộc nói về những đổi thay của xã An Phú trong vài năm gần đây:

http://www.cema.gov.vn/modules.php?name=Content&op=details&mid=2880

(toàn văn bài viết xem trong phần comment)

 
Cũng nằm trong mạch suy nghĩ nhẩn nha, tôi lại nghĩ đến kết quả cuộc bình chọn 60 Years of Heroes của tuần báo Times xuất bản tại châu Âu hồi tháng trước. Trong số 17 người được phong Anh Hùng theo tiêu chí “Inspirations and Explorers” có Mẹ Theresa. Có lẽ những lời ca ngợi thêm nữa về vị nữ tu này là không cần thiết. Bà đã được Nhà thờ Công giáo phong Thánh ngay sau khi qua đời vì tấm lòng và những nỗ lực không mệt mỏi suốt đời vì người nghèo ở Ấn Độ và truyền “inspirations” cho những người đồng chí hướng hoạt động nhân đạo. Hình như ở cái xứ sở phát tích đạo Phật này thời nào cũng sản sinh ra những vị thánh, những con người mà tấm lòng từ bi bác ái của họ đã làm lay động triệu triệu trái tim có lương tri trên hành tinh này. Mahatma Gandhi là người như thế. Ông đấu tranh cho một nền độc lập của Ấn Độ khỏi thực dân Anh bằng chủ trương bất bạo động, bằng sự cảm hóa, bằng tuyệt thực, … Người cũng là một lãnh tụ thực thụ, nhưng nếu Người sống ở thời đại ngày nay, liệu những làn sóng toàn cầu hóa, sự chuyển dịch lao động, những lời hăm dọa bằng vũ khí nguyên tử, sự sụp đổ của hệ thống tài chính – thị trường chứng khoán, sự xung đột của các nền văn minh, có ai sẽ nghe theo Người để cất lên tiếng nói của mình bằng sự im lặng, sự hiền từ đức độ hay không? Tôi rất ngưỡng mộ Mẹ Theresa, Người đã bằng tấm lòng và uy tín của mình quyên góp từ các nhà hảo tâm giúp đỡ cho hàng trăm nghìn người nghèo bị gạt ra khỏi lề xã hội Ấn Độ và các nước kém phát triển khác. Người đã cho họ miếng bánh mỳ, tấm áo lành, đôi dép cho trẻ đến trường,… Người đã làm hết sức mình. Nhưng lại là chuyện con cá và chiếc cần câu. Thực lòng, những người tôi khâm phục hơn là nhà kinh tế Muhammad Yunus người Bangladesh (Giải Nobel Hòa bình 2006) với hệ thống tín dụng siêu nhỏ hỗ trợ tài chính cho người nghèo tìm cách làm ăn thoát cảnh đói nghèo; hay Nandan Nilekani, CEO Tập đoàn Infosys (Ấn Độ), người mà mỗi phát ngôn đều được chính phủ và giới doanh nhân Ấn Độ lắng nghe bởi ông chính là người đã định vị được hướng đi của đất nước này trong một Thế giới Phẳng qua nền công nghiệp Công nghệ thông tin. Đó là cách mà người Ấn Độ, sau hàng chục năm loay hoay với các chiến lược thay thế nhập khẩu hay Cách mạng xanh, vươn lên trở thành một back-office của thế giới Âu – Mỹ.

… Một trong những tranh luận thường xuyên của các nhà kinh tế và policy makers là nên phân bổ các nguồn lực như thế nào trong phát triển kinh tế. Phát triển đồng đều tất cả các vùng miền, nhóm dân số để đều đạt tốc độ phát triển như nhau, hay là tập trung phát triển một số vùng, một số nhóm để đủ lực vươn lên, cạnh tranh với thế giới, có sự phát triển ở mức cao hơn nhiều so với mặt bằng chung, rồi phân phối lại thu nhập từ đó để đầu tư cho những nơi kém thuận lợi hơn. Thật là một bài toán khó, vì không thể chỉ đưa yếu tố kinh tế đơn thuần vào hàm số này được.

...Thôi, chủ đề này tạm thế đã. Lại một đợt gió mùa Đông Bắc nữa tràn về...