<Hôm nay xem lại đĩa phim này sau lần đầu tiên cách đây 2 năm. Một trong những bộ phim có lẽ là ấn tượng nhất với mình về những tư tưởng Phật giáo. Phải chăng thực sự Giác Ngộ là cái cuối cùng mà tinh thần con người ta có thể đạt tới! Một bài review thật hay lấy từ yxine.com>Cảm tác về bộ phim “ Spring, Summer, Fall, Winter and Spring” của Hàn Quốc
“Bốn mùa thay lá thay hoa thay cả đời ta. ” Mùa xuân! Khung cửa mở ra: mặt nước hồ mêng mang, tĩnh lặng giữa miền núi non xanh biếc chập chùng trong sương sớm mây ngàn... Một ngôi chùa nhỏ bé trôi chơ vơ giữa hồ. Nơi ấy có nhà sư già và chú tiểu nhỏ sớm chiều ngân nga tiếng kệ câu kinh. Mùa xuân khởi đầu một năm, một đời người hay khởi một vòng luân hồi trong sáu nẽo? Chú tiểu bé nhỏ ấy được nhà sư già hiền từ dưỡng nuôi giữa một cảnh giới yên bình tuyệt đẹp. Ngày ngày chú bầu bạn với thiên nhiên, với thảo dược, với thác nước, với tiếng gió reo trên mặt hồ, với những chú cá vàng, bầu bạn với bức tượng Phật cũ kỹ và với những ngọn nến lung linh toả bóng về đêm trên mặt nước ắt hẳn rằng tâm hồn chú bé phải rất đỗi thanh khiết bình an. Ánh mắt trẻ thơ trong veo như mặt nước hồ nhìn vị sư phụ chèo thuyền và nụ cười mới thơ ngây thánh thiện làm sao! Nhưng hỡi ôi, phải chăng cái ác khởi đầu ngay trong cái thiện, khổ đau bắt nguồn từ hạnh phúc, chia xa khơi mầm ngay từ những phút giây hội ngộ và trong nụ cười vui đã hàm chứa tiếng khóc bi ai? Trong mùa xuân hoa thơm cỏ lạ này có chăng cái lạnh mùa đông ngàn cây trụi lá? Chỉ qua là những trò chơi dại trẻ con là cột những viên đá vào những con cá con ếch con rắn vô tội chú bé đã học được những bài học đầu đời về nghiệp báo của thân phận con người. Sư phụ cột một tảng đá vào lưng chú bé để chú hiểu thế nào là nổi đau và yêu cầu chú bé phải giải thoát các con vật vô tội kia “nếu chúng chết thì con sẽ ân hận suốt đời”. Rồi chú bé ấy đã oà khóc nức nở khi các con vật này chết do sự nghịch ngợm của mình!
Nước mắt trên gương mặt thánh thiện trẻ thơ ấy có vơi đi chăng niềm ân hận trong tâm? Than ôi, “Nhân quả” từ đâu lại đến với một chú bé thơ ngây được lớn lên trong vòng tay nuôi nấng của nhà Phật từ bi và trong sự cưu mang của bao la trời nước núi non mùa xuân hiền hoà?
Và mùa xuân đã qua đi…
Mùa hạ! Vẫn khung cửa gỗ mở ra trên mặt hồ…Chú bé ngày nào nay đã là một chàng trai cường tráng. Chàng đã lớn lên trong tiếng kệ câu kinh giữa miền núi non hoang vắng đẹp đến nao lòng. Tưởng rằng hai thầy trò sẽ sống mãi chuỗi ngày êm đềm nơi vùng hồ bình an xa cách cõi đời phiền trược ấy cho đến một sớm mai có hai mẹ con cô gái lên chùa chữa bệnh. Người mẹ từ giã nhà sư ra về để lại cô con gái ở lại chữa tâm bệnh tại chùa. Duyên khởi tự đâu, về đâu…Âu là lẻ thường tình trong trời đất, chàng trai-chú tiểu thơ ngây trong trắng đem lòng yêu cô gái ấy. Cơn mưa mùa hạ nào bay qua, chú tiểu thành khẩn cầm chiếc nón tre đứng che cho cô gái đang ngồi thơ thẩn nhìn mưa rơi giữa hồ. Một đôi trai gái trẻ trung xinh đẹp như thiên thần giữa đất trời mùa hạ tràn trề sức sống! Đâu là hạnh phúc, đâu là khổ đau, đâu là tình yêu đâu là thù hận đâu là tứ diệu đế thâm sâu của Phật môn? Chỉ còn đôi thân thể gái trai hoà quyện vào nhau như lẻ muôn đời của tự nhiên. “Việc ấy chỉ là bản năng”, nhà sư già đã bảo với chàng trai như thế và ông bảo cô gái nếu hết bệnh thì hãy ra về. Hỡi ôi “Có ái dục tức có đau khổ. Do sự phát sinh của ái dục, đau khổ phát sinh…” Chàng trai trẻ lẻ nào không biết đến lời dạy này của Đức Thế Tôn nhưng hỏi khắp thế gian mấy ai thoát được niềm hạnh phúc ngọt ngào và nỗi khổ đau cay đắng của nhân sinh? Trong buổi sớm mùa hạ sau khi người con gái ra đi, chàng trai đã bỏ lại sau lưng vị sư phụ già, mang theo trên vai pho tượng Phật cũ kỹ, mang cả con gà trống nuôi duy nhất của hai thầy trò vượt qua cánh cổng trên mặt hồ để tìm người yêu. Ra khỏi cánh cổng ấy là cảnh giới đầy hạnh phúc và khổ đau của loài người, chàng thả con gà trống ra để nó ngơ ngác giữa rừng, còn chàng trai, chàng có ngơ ngác và lạ lẫm với thế giới của cuộc đời này hay không?
Trong chùa, nhà sư già đã thức giấc tự lúc đệ tử ra đi nhưng ông không hề ngăn cản. Ông chỉ lặng lẻ ngồi kiết già trước bệ thờ trống không. “Chính nghiệp đã dẫn dắt thế gian này”, đã đưa cô gái đến đây và đẩy chàng trai biền biệt ra đi. Nhà sư già vẫn tiếp tục khe khẻ tụng kinh. Trên tường cao thấp thoáng hồi quang một hình bóng Đức Thích Ca trầm mặc.
Vừa tàn mùa xuân rồi tàn mùa hạ….ngoài kia gió ngàn đang reo, và dưới mặt hồ mây trắng nào vẫn bay mãi giữa trời xanh?
Mùa thu! Khung cửa gỗ lại mở ra trên mặt hồ. Lá đỏ, lá vàng thấp thoáng ẩn hiện trong khói sương hư ảo. Mặt hồ thu đìu hiu phẳng lặng như một tấm gương phản chiếu sắc trời. Nhà sư giờ đây có vẻ già yếu lắm. Ông đang chèo chiếc thuyền nhỏ về chùa. Mở tờ báo gói lương khô ra ăn ông tình cờ đọc được mẫu tin “ người đàn ông 30 tuổi giết vợ và bỏ trốn”. Đó chính là đệ tử ông, chàng trai ngày nào, người đã từng được dưỡng nuôi và lớn lên trong nhân thiện lành của Phật môn! Gương mặt phúc hậu bình an nhà sư vẫn không hề biến đổi nhưng dường như ông đang cố nén một tiếng thở dài thật khẻ khàng. Ông chỉ từ tốn ngước nhìn chiếc chuông gió đang đong đưa trong nắng thu vàng. Từng cơn sóng nhỏ lăn tăng thật nhẹ trên mặt khói hồ thu và chiếc chuông gió bé tý ngân nga dưới mái hiên chùa…Ngôn ngữ điện ảnh quả đạt đến mức vô cùng tinh tế! Hỡi ôi, hỡi ôi… Trong lòng nhà sư già ấy có trùng trùng sóng gió hay chăng một khi ông đã liễu nghĩa viên mãn lẽ sắc không vô thường của vạn pháp?
Khói trời, khói sóng và tơ sương mùa thu như lắng đọng khắp không gian. Đứa con của ngôi chùa nhỏ lại tìm về nương náu chốn xưa. Còn đâu chàng trai trong trắng thơ ngây ngày nào? Gương mặt chàng giờ đây đượm đầy vẻ phong sương khắc khổ. Đón chàng về vẫn là người thầy già bình thản. “Hãy kể cho ta nghe về cuộc sống của con trong thế giới những người đàn ông” nhà sư hỏi chàng. Đáp lời thầy, chàng trai đau khổ hận thù gào thét :”Thầy không thấy rằng con đang rất đau khổ hay sao?”. “ Điều gì làm con đau khổ? Đôi khi người ta phải biết bỏ những cái mình thích vì sẽ có những người thích những cái như mình!” - Nhà sư bảo người đệ tử. “Có ái dục tức có đau khổ”. Làm sao chàng trai với tâm hồn chất chứa khổ đau và thù hận kia nguôi ngoai! Chàng yêu vợ mình xiết bao mà nàng lại bỏ chàng đi theo người khác! Kính cẩn đặt lại bức tượng Phật năm xưa lên bệ thờ rồi chàng cầm con dao giết vợ dính đầy máu đâm mãi xuống sàn gỗ, chàng định tự vẫn. Nhà sư đã đánh đòn chàng thật đau “ dù con có chết thì tâm con vẫn đầy hận thù và đau khổ!”. Khổ hải vô biên, hồi đầu thị ngạn….Nhà sư già ngồi lặng lẻ viết bài Bát Nhã Ba la mật đa tâm kinh trên sàn gỗ và bảo chàng trai dùng con dao vấy đầy máu tươi khắc bài tâm kinh ấy. Tiếng chuông gió vẫn ngân nga trong nắng vàng và lòng thù hận khổ đau của chàng trai kia có vơi đi chăng theo từng nhát khắc thật mạnh, thật sâu trên sàn gỗ?
Nhưng ngôi chùa nhỏ giữa hồ trên núi cao này nào đâu phải là chốn ẩn thân cho những kẻ đã gây ra tội nghiệt nơi trần thế? Hai người cảnh sát đã truy nã đến nơi và nhà sư già đã chèo thuyền đón họ vào chùa. Chàng trai đang khắc gỗ liền giương dao toan chống cự và hai người cảnh sát đã rút súng ra. Không gian mùa thu vô vàn tĩnh lặng nơi đây giờ như khuấy động bởi những sát khí của cuộc đời! “ Con làm gì đấy, hãy tiếp tục khắc đi!”- Nhà sư quát chàng trai và ông xin hai người cảnh sát hãy chờ cho chàng khắng xong bài kinh cho đến sáng mai. Hai người cảnh sát ấy đã nhận lời. Chàng trai đã quỳ khắc mãi khắc mãi khi đêm về. Trong đêm thu người cảnh sát đã cầm ngọn nến để soi cho chàng trai khắc bài tâm kinh. Từng câu chữ sắc không ẩn mật muôn đời hiện sâu trên sàn gỗ dưới ánh nến lung linh huyền ảo! Mật nghĩa uyên nguyên nào của bài tâm kinh kia đã khiến cho chàng trai-kẻ tội nhân đầy đau khổ và người cảnh sát- kẻ thi hành công lý của cuộc đời trong đêm ấy lại sát cánh bên nhau khắc trọn bài kinh trên sàn chùa? Khi ánh sớm mai ló dạng là lúc chàng trai nằm lăn ra ngủ sau khi khắc xong chữ cuối cùng. Nhà sư già đã cùng hai người cảnh sát đã dung sơn chế từ vỏ sò vỏ trai mà sơn hết những chữ của bài kinh trên san gỗ. Đã đến giờ phải ra đi! Nhà sư đánh thức chàng dậy. Trong ánh nắng sớm thu chàng trai ngỡ ngàng nhìn bài kinh đã được sơn màu ngũ sắc trên sàn chùa. Bái biệt người thầy già thân yêu chàng trai theo hai người cảnh sát xuống chiếc thuyền con. Nhà sư già đứng lặng người nhìn theo lưng người đệ tử. Ánh mắt ông dường như ẩn chứa bao điều muốn nói và trong một sát na khởi một niệm đột nhiên chiếc thuyền con liền dừng lại giữa hồ! Trong sự kinh hoàng của viên cảnh sát chàng trai quay lại nhìn thầy mình đang vẫy tay. “ Đi qua, đi qua đến bờ bên kia…” chiếc thuyền lại trôi đi trong những câu bát nhã tâm kinh nào tụng niệm giữa không gian…
Cũng đã đến lúc nhà sư già yếu về nơi vĩnh hằng. Khi chiếc thuyền con chở di thể hoả táng của nhà sư chìm dần xuống nước thì một con rắn bò ra. Con rắn ấy (nàga) phải chăng là một ẩn dụ cho trí huệ minh triết, cho thể phách tinh anh của người thầy già.
Nhất phiến băng tâm tại ngọc hồ! Sinh tử như mây bay, đi về như nước chảy…và mùa thu cũng qua đi…qua đi…
Mùa đông! Khung cửa gỗ mở ra. Chàng trai trẻ ngày nao bây giờ đã là người đàn ông đứng tuổi trở về. Ông kính cẩn đảnh lễ trước tăng y và tràng hạt của thầy. Một lần nữa con rắn tượng trưng cho trí huệ lại nằm cuộn tròn trong di y của nhà sư. Trong cái giá lạnh buốt của mùa đông người đàn ông lại đi đục tìm những viên xá lợi từ thân xác của thầy mình vùi chôn dưới mặt hồ đầy băng tuyết. Từ đâu bỗng có người đàn bà bịt mặt đem một đứa bé đến chùa…Trong đêm lạnh giá người đàn bà lại quày quả ra đi để lại đứa bé ở chùa.
Và để trả nghiệp báo cho những con vật nhỏ bị mình cột đá ngày xưa, người đàn ông lại cột vào người mình một tảng đá to hình tròn như một bánh xe luân hồi và ôm vác tượng Phật Quán Thế Âm lên núi cao. Bức tượng Quan Âm tọa vị trên cao nhìn xuống thế gian bên dưới chìm trong tuyết trắng, nhìn xuống mặt hồ đóng băng và ngôi chùa nhỏ bé lênh đênh….
Bốn mùa như “mộng huyễn bào ảnh, như giọt sương ánh chớp” đã qua đi và mùa xuân lại về!
Rồi Mùa xuân! Khung cửa mở ra: mặt nước hồ mêng mang, tĩnh lặng giữa miền núi non xanh biếc chập chùng trong sương sớm mây ngàn... Muôn hoa lá rực rỡ khoe màu giữa sắc xuân của trời đất. Người đàn ông bây giờ lại là nhà sư già và chú bé lại là chú tiểu tiếp tục luân khởi một vòng duyên nghiệp…
Bức tượng Quán Thế Âm trên núi cao vẫn muôn thuở “từ nhản thị chúng sinh”, an nhiên nhìn xuống mặt hồ xanh biếc và ngôi chùa nhỏ bé chơi vơi, an nhiên nhìn chú tiểu bé con đang diễn những trò chơi dại với những con vật nhỏ bé hiền lành…
Bốn mùa như gió, bốn mùa như mây, bốn mùa qua đi và chỉ còn dấu vết để lại như những tấn tuồng ảo hóa…
South Korea/Germany, 2003
U.S. Release Date: 4/2/04 (limited)
Running Length: 1:43
MPAA Classification: R (Sex)
Theatrical Aspect Ratio: 1.85:1
Cast: Oh Young-Soo, Kim Jong-ho, Seo Jae-kyeong, Kim Young-min, Kim Ki-duk, Ha Yeo-jin
Director: Kim Ki-duk
Producers: Lee Seung-jae, Karl Baumgartner
Screenplay: Kim Ki-duk
Cinematography: Baek Dong-hyeon
U.S. Distributor: Sony Pictures Classics
In Korean with subtitles
) 
